Στο πλαίσιο του έργου “Εκτίμηση της επισκεψιμότητας και καθορισμός της φέρουσας ικανότητας περιοχών ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σχινιά – Μαραθώνα, Υμηττού και Νοτιοανατολικής Αττικής”, πραγματοποιήθηκε η ημερίδα με τίτλο: Διαχειριστικές Δράσεις Προστατευόμενων Περιοχών, Ειδών και Οικοτόπων στην περιοχή Ευθύνης του τέως Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σχοινιά – Μαραθώνα, Υμηττού και ΝΑ Αττική. Η εταιρεία «Lever-Σύμβουλοι Ανάπτυξης Α.Ε.», μέλος του Ομίλου «Σαμαράς & Συνεργάτες», παρουσίασε τις Προτάσεις Διαχειριστικών και Αναπτυξιακών μέτρων για την προστασία αειφορική αξιοποίηση περιοχών ευθύνης της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Αττικής του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.).
Στην παρουσίαση αναδείχθηκαν οι περιοχές μελέτης:
i. Εθνικό Πάρκο Σχινιά – Μαραθώνα (GR3000003).
ii. Βραυρώνα – Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη (GR3000004)
iii. Σούνιο – Νησίδα Πάτροκλου και Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη (GR3000005)
iv. Υμηττός – Αισθητικό Δάσος Καισαριανής – Λίμνη Βουλιαγμένης (GR3000006)
Αρχικά αναδείχτηκαν τα ιδιαίτερα οικολογικά γνωρίσματα των περιοχών μελέτης και έγινε περιγραφή των πιο σημαντικών φυσικών χαρακτηριστικών και των ειδών προστασίας, όπως:
- Η πλούσια βιοποικιλότητα στο Εθνικό Πάρκο Σχινιά – Μαραθώνα, περισσότερα από 240 είδη πουλιών, σπάνια φυτικά οικοσυστήματα, όπως το Δάσος Κουκουναριάς κ.α.
- Το νέο είδος θαλάσσιας ανεμώνης για την επιστήμη, Paranemonia vouliagmeniensis, Doumenc et al. 1987. Και ο ιδιαίτερος βιόκοσμος της Λίμνης Βουλιαγμένης.
- Το σύνθετο γεωλογικό και ιστορικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής του Σουνίου.
- Ο ποταμός Ερασίνος, ένα μικρό ποτάμι με πολύ μεγάλη οικολογική σημασία, περιοχή Βραυρώνας.
- Το αισθητικό δάσος Καισαριανής με έκταση 3.000 στρέμματα, αποτελεί ένα ιδιαίτερο οικοσύστημα με μεγάλη αξία για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου.
- Ο Υμηττός, όπου παρουσιάζει μεγάλο φυτικό πλούτο αναλογικά με την έκταση του (600 φυτικά είδη και υποείδη) και χαρακτηρίζεται από υψηλή Γεω-ποικιλότητα (μεγάλη ποικιλία των στοιχείων του αναγλύφου), με σημαντικά καρστικά σπήλαια, όπως τα σπήλαια Νυμφολήπτου, Συκιάς κ.α.
Παρουσιάστηκε διεξοδικά, η αναγνώριση των περιβαλλοντικών πιέσεων που δέχονται οι περιοχές μελέτη, εστιάζοντας στις πιέσεις – απειλές που δέχονται οι περιοχές από τους επισκέπτες. Η καταγραφή βασίστηκε: στις αυτοψίες που πραγματοποιήθηκαν, στην βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας και στην επικοινωνία με επιστημονικούς φορείς και επιστήμονες με αποδεδειγμένη πείρα στα ζητήματα της περιοχής.
Μετά την αναγνώριση των πιέσεων, αναδείχθηκαν τα διαχειριστικά και αναπτυξιακά μέτρα εξειδικευμένα για κάθε περιοχή μελέτης στους παρακάτω άξονες:
Αριθμός επισκεπτών και κατηγορίες επισκεπτών: Αναγνωρίστηκε ότι η φέρουσα ικανότητα των περιοχών μελέτης να δεχτούν επισκέπτες συνδέεται άρρηκτα με τη βιωσιμότητα τους. Ο μεγάλος αριθμός επισκεπτών σε κάποιες περιοχές, όπως στη λίμνη της Βουλιαγμένης, στο Αισθητικό δάσος Καισαριανής, στον Σχοινιά κ.α. ασκεί μεγάλες πιέσεις στα οικοσυστήματα τους.
Μεγάλη σημασία όμως έχει και το είδος επισκεπτών, πόσο ενημερωμένοι είναι και τι δραστηριότητες αναψυχής πραγματοποιούν στις περιοχές. Υπάρχουν παραδείγματα που οι λίγοι επισκέπτες μπορούν να ασκήσουν μεγαλύτερες πιέσεις στα οικοσυστήματα, λόγω έλλειψης παιδείας, ή σχετικής ενημέρωσης.
Στην παρουσίαση έγιναν συγκεκριμένες προτάσεις για τον έλεγχο του αριθμού των επισκεπτών, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο. Καθώς και προτάσεις για τον έλεγχο των επιζήμιων πρακτικών από παραβατικούς ή ανενημέρωτους επισκέπτες.
Υποδομές (Ειδικά μονοπάτια, υποδομές ΑΜΕΑ): Αναδείχτηκε η ανάγκη συντήρησης ή κατασκευής ειδικών μονοπατιών και υποδομών ΑΜΕΑ, έργα τα οποία αποτελούν στοιχείο πολιτισμού, διαχείριση απορριμάτων.
Ειδική ενημέρωση του κοινού (Ευαισθητοποίηση, Περιβαλλοντική εκπαίδευση): Η Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κοινού έχει οφέλη για όλη την κοινωνία. Η ενημέρωση του κοινού για τις περιοχές μελέτης, συμβάλει στην περαιτέρω ευαισθητοποίηση και ανάδειξη της οικολογικής τους σημασίας.
Ειδικές περιπατητικές διαδρομές (Γεω-διαδρομές, θεματικές διαδρομές): Στις περιοχές μελέτης αναδείχτηκε η ανάγκη για σχεδιασμό θεματικών περιπατητικών διαδρομών. Οι Θεματικές Διαδρομές θα αναδείξουν τις προστατευόμενες περιοχές και θα λειτουργήσουν προστατευτικά για αυτές, καθώς οι επισκέπτες θα κινούνται σε συγκεκριμένες εκτάσεις και όχι σε όλη την έκταση τους.
Διαχειριστικές πρακτικές (φύλαξη, τρόπος αξιοποίησης των περιοχών): Αξιολογήθηκαν οι υφιστάμενες διαχειριστικές πρακτικές και οι τρόποι φύλαξης των περιοχών. Και παρουσιάστηκαν προτάσεις για την υιοθέτηση άλλων διαχειριστικών πρακτικών οι οποίες δεν θα είναι επιζήμιες για τις περιοχές μελέτης.
Επιστημονική παρακολούθηση των περιοχών (Εκπαιδευτικά, ερευνητικά ιδρύματα κ.α.): Η επιστημονική παρακολούθηση των περιοχών και των ειδών προστασίας, ειδικά στις περιοχές που καταγράφονται έντονες περιβαλλοντικές πιέσεις, είναι επιτακτική. Όπως π.χ. για την Λίμνη Βουλιαγμένης προτάθηκε η βιοπαρακολούθηση του είδους Paranemonia vouliagmeniensis ανά πενταετία, για να επαναξιολογούνται τα διαχειριστικά μέτρα και να γίνονται επιστημονικές προτάσεις, ανάλογα με την κατάσταση κινδύνου του είδους, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του.
Αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος (αφαίρεση υποδομών, απομάκρυνση αδρανών υλικών): Σε κάποιες περιπτώσεις αναγνωρίστηκαν και επισημάνθηκαν παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον (όπως αυθαίρετες κατασκευές, συσσώρευση αδρανών υλικών) που χρήζουν αποκατάστασης.
Φύλαξη (τεχνολογικά μέσα, αύξηση της Φύλαξης, Πυροπροστασία): Σε αρκετές περιοχές παρατηρήθηκε ελλιπής φύλαξη. Προτάθηκε η ενίσχυση του προσωπικού φύλαξης, η χρήση τεχνολογικών λύσεων φύλαξης χώρου και η φύλαξη συγκεκριμένων προστατευόμενων εκτάσεων που σήμερα είναι αφύλακτες. Προτάθηκε επίσης η ενίσχυση: των μέσων φύλαξης, της πυροπροστασίας και η χρήση εξειδικευμένων τεχνολογικών μέσων.
Τα μέτρα που παρουσιάστηκαν συμβάλλουν στην προστασία και βελτίωση των περιοχών μελέτης και στην κοινωνικά δίκαιη χρήση και πρόσβαση σε αυτές.
Αναδείχτηκε επίσης η ανάγκη για περαιτέρω επιστημονική έρευνα και οικολογική παρακολούθηση των περιοχών. Η εταιρεία «Lever-Σύμβουλοι Ανάπτυξης Α.Ε.» κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου (3 έτη) είχε σημαντική συμβολή στην ανάδειξη των παραπάνω πιέσεων και στη διαμόρφωση συγκεκριμένων προτάσεων αντιμετώπισης τους. Στόχος των μέτρων είναι η διαμόρφωση των συνθηκών εκείνων που θα επιτρέψουν την απόδοση των περιοχών αυτών στην τοπική οικονομία και κοινωνία υπό το πρίσμα μιας ορθής και αειφόρου διαχείρισης τους.
